Het is verkiezingstijd. Weer eens. Een jaar geleden keek ook ik met verbazing naar de opkomst van Fortuyn, en vooral naar de manier waarop. Hij bracht bezieling in de politiek, en dat werd gewaardeerd door de kiezer in de peilingen. Partijen en mensen die niet konden volgen, haakten op de een of andere manier af. Na de 6 mei-gebeurtenissen verbleekte het debat, maar de roep om bezieling bleef. Dit resulteerde in het politieke landschap waarin wij nu leven: nogal wat marginale Fortuyn-spinoff's, een hoop zwevende kiezers, een keur aan andere splinterpartijen, een sterke SP en gepolariseerde oude politiek. 
Sinds jaar en dag ben ik bezig met een initiatief dat sterk op de toekomst is gericht. Het internetmagazine Nu wij weer! is al enige tijd een platform om mijn ideeën hierover te ventileren. Toen zij met het plan kwamen voor een verkiezingspecial, was het volgende idee al snel aan de orde: hoe zou mijn politieke partij eruit zien? Bij deze dus, een Frequently (myself ;-) Asked Questions-weergave van de thema's die "wij" als Organische Toekomstbeweging belangrijk vinden. Hoe we de dingen zien, en hoe we het zouden aanpakken. Een soort van partijprogramma dus. Daarom is dit artikel tegelijkertijd een ingezonden stuk op de website van de Partij van de Toekomst. Waarom deze partij? Uiteraard om de naam, en ten tweede omdat de PvdT nog wel wat onderwerpen kan gebruiken. Iedereen heeft wel gehoord van de Feestpartij, maar hun ware optimistische ideologie komt bij het publiek nog niet naar boven. Wellicht reik ik hiermee wat aan. 

Vertel eens, staat Veiligheid bij jullie ook zo hoog op de prioriteitenlijst? 
Veiligheid? Ach... Daar moet je niet zoveel over praten, dat moet je gewoon doen. Makkelijk gezegd inderdaad en… 'makkelijk' gedaan. Zeker als je bedenkt dat het aantal misdrijven eerder af- dan toeneemt. Voor ons gevoel wordt het onveiliger, en dat komt omdat we er meer over horen; het aantal media is toegenomen. Mensen worden meer geïnformeerd dan vroeger. Om die schijnbare onveiligheid weg te nemen zou je dus diezelfde media moeten gebruiken. 

Roepen dat het veilig is, maar als er dan toch wat gebeurt, zeggen dat het normaal is…?!  
Nee. Je moet mensen niet sussen. Echter, ze serieus en professioneel informeren doet denk ik al een hoop. En als je de aandacht toch hebt, stel je je open voor ideeën ter verbetering van de veiligheid. Vergis je niet, dat kan met het internet tot heel concreet bij jou in de straat. Een te donkere fietstunnel bijvoorbeeld. Geef het door en dit staat vervolgens gerubriceerd naar woonplaats en naar klachtensoort op het internet. Waarmee het verwordt tot een online en openbare database die door overheden, uitvoeringsorganisaties en overige geïnteresseerden kan worden geraadpleegd onder de noemer: "nog te behandelen zaken". Is ICT-technisch zeker te doen, mooi project ook. En daarnaast geef je als overheid tips om onveilige situaties te vermijden of te voorkomen. 

Uitmondend in regelmatige politieinformatieadvertenties in het plaatselijke huis-aan-huisblad?  
Ja bijvoorbeeld. Waarom niet? Mooi woord trouwens voor Scrabble.  

Hm... maar wat is dan jouw grote aandachtspunt?  
Ik pleit ervoor om beleid te ontwikkelen dat uitgesproken ten dienste staat van de toekomst.  
Kinderen - te beginnen bij onderwijs - staan centraal, maar ook integratie van politiek-bestuurlijke belangrijke thema's die over een langere periode spelen vinden we essentieel. Een goed voorbeeld is het terugdringen van het begrotingstekort dat al een aantal kabinetsperioden aan de orde is, en wat uiteindelijk tot 2025 zal lopen. Dit onderwerp trekt een diepe voor op de staatsbegroting. Het is echter de vraag of de 2025-generatie wel zit te wachten op onze huidige saneeractiviteiten, in relatie tot dan urgentere zaken. Zoals de wateroverlast van 's lands grote rivieren, of de wereldwijde klimaatverandering. Al deze grote thema's moet je niet apart behandelen maar in samenhang tot elkaar: inhoudelijk en financieel. Over een tijd komen deze punten tezamen; ze zijn dan onderdeel van de samenleving waar onze nazaten mee te maken hebben. Onze beweging probeert alles te bekijken in het licht van de gewenste situatie over 20, 50, 80 jaar. En we roepen op tot debat. Want alleen als er zoveel mogelijk mensen meedoen, heb je kans dat de weg die we kiezen voor ons allemaal acceptabel is.  
Wat het menselijk aspect betreft staan kinderen bij ons centraal. De kinderen van nu zijn de brug naar die toekomst. Zij zijn de ouders van de actoren in een samenleving waar wij vandaag de dag de basis voor leggen.  

Ah, je hele beleid is erop gericht om met een rechte rug verantwoording af te kunnen leggen aan toekomstige generaties?  
Ja. Dit zie ik als een - al dan niet bewuste - volgende stap in de evolutie van de menselijke beschaving.  

O ja? De gehele menselijke beschaving? Dit allemaal klinkt mij behoorlijk westers in de oren.   
Inderdaad. Na zesduizend jaar actieve beschavingsontwikkeling is ons macro-economisch en sociologisch model dominant op deze planeet. Overal ter wereld vinden we handelsbeurzen en overal is de consumentenmarkt zeer belangrijk (aan het worden). Ik ben een westerling, ik ben een persoon die in een westers land is gesocialiseerd en ik wil dat mijn dochters onder tenminste dezelfde omstandigheden kunnen opgroeien als ik. Dit tenzij er zich een geheel ander samenlevingsmodel aandient, dat nog meer "ik" is, maar dat zie ik nog niet zo snel gebeuren. Mijn levensomstandigheden wens ik minimaal ook voor mijn kindskinderen, hun kindskinderen en… ga zo maar door.  
Dit verantwoording afleggen strekt echter verder. In de toekomst zullen beschavingen vreedzamer naast elkaar leven. Vroeger in de IJzertijd sloegen groepen mensen elkaar de hersens in om niets, tegenwoordig gaan aan een oorlog de nodige VN-vergaderingen vooraf. Dat moet ook wel; het kost erg veel, en de huidige vernietigingskracht is zoveel malen groter. Het laat zich dus raden hoe het in de toekomst hiermee gesteld zal zijn. MOET zijn, want als het ons niet lukt om vreedzamer te worden dan vandaag de dag, dan gaat het een keer fout. Daar kan je op wachten met het huidig  massavernietigingarsenaal. 11 September zien wij dan ook als een waarschuwing waar je wat meer mee moet doen dan alleen maar hard terugslaan. Mijn toekomstig wereldbeeld is westers, maar heeft wel een groot respect en - overigens ook - interesse voor toekomstige Islamitische beschavingen.  

Dus… geen socialistische, geen liberale maar een futuristische heilstaat?  
Nou, ik prefereer als term evolutionair-organische samenleving, maar als jouw omschrijving niet ridiculiserend is bedoeld, dan is dat mij ook goed.  

Allemaal mooi deze verhalen, maar waar komt het dan in concreto op neer? 
We gaan sowieso grote veranderingen tegemoet. Denk maar aan het leven van je grootouders, en hoe dat gaandeweg is veranderd. Onze community zegt dat we kunnen kiezen welke richting het opgaat.  

Ah, we hebben we het hier dus over een maakbare samenleving…? 
Ja, maar niet in de traditionele zin van het woord. Het maakbare zit hem in de keuze van het individu. Als je mensen maar goed en volledig informeert over de toekomstige werelden waar hun nazaten in gaan leven, dan komen op hoofdlijnen genoeg gemeenschappelijke punten naar boven waar we vervolgens aan kunnen werken. 

Ben jij eigenlijk geen toekomstvrezer? 
Ja en nee. Ja: omdat er momenteel al ontwikkelingen gaande zijn die de komende tijd diep gaan ingrijpen op het leven van alledag, én waar tegelijkertijd nog geen draagvlak voor (gevraagd) is. En nee: omdat ik principieel in het goede van de mens geloof. Een bewijs daarvoor zie ik in de beschavingsontwikkeling die tot vandaag de dag heeft geleid. Neem de waarde van een mensenleven, die is de afgelopen duizend jaar alleen maar toegenomen als we naar westerse culturen kijken. Het Nuwijweer-artikel Toekomstmuziek in Ethiek en de reacties daarop bespreken overigens een aantal van die mogelijk komende veranderingen. 

Oké, jullie prioriteiten…  
Een belangrijk aandachtpunt voor ons is het onderwijs. De grootste aandacht in deze rijksdeelbegroting moet volgens ons uitgaan naar het basisonderwijs, maar ook voor het middelbaar en voortgezet onderwijs en ook voor onderzoek zullen forse budgetten en plannen worden ingeruimd. Centraal staat thema-integratie; vooral wat de inhoud betreft. We denken niet zozeer aan reorganiseren. Wij zijn een beweging voor bezieling van mens en organisatie, en we denken dat geloof en plezier in je werk de enige duurzame strategie is in deze samenleving. Prettig werken werkt efficiënt werken in de hand. 
Kennis (is) voor iedereen! En het begint bij het individu als deze voor het eerst met de samenleving te maken krijgt: de basisschool. Aandacht en computers voor kinderen, liefst één op één. Kunnen de kids dit nog mee naar huis meenemen ook. Daarmee bedoel ik dan de laptop, om te beginnen… 

[Hier komt een proefballon...]

Er is een sluimerend debat gaande of scholen gesponsord moeten kunnen worden. Of is onderwijs in financiele zin uitsluitend een zaak van de overheid? In principe kennen wij vrijheid van onderwijs, maar in de praktijk is het nog maar de vraag of iedereen gelijke kansen krijgt in dit bestel. Kijk naar zwarte en sappelende scholen, en vergelijk die met een school aan de Amsterdamse Apollolaan. Er is ongelijkheid. Misschien niet in leerstof, maar zeker wel in leeromgeving.  Sin dubio.    
De samenleving heeft baat bij goedopgeleide jong-volwassenen. Ook bedrijven profiteren van klanten die meer te besteden hebben. Verder profiteren ze van een kwalitatief goede arbeidsmarkt. Wie profiteert van én bij een terugtrekkende overheid - zo vinden wij - die moet meebetalen. Anderzijds houd je als overheid de loonkosten in balans door mede-eigenaarschap van werknemers te stimuleren. Wij willen niet naar een loon naar werken-model, maar financiële extra's kunnen weer wel afhankelijk worden gemaakt van de prestaties van werknemer en bedrijf. Is dit een pleidooi om het bedrijfsleven meer te betrekken bij de scholing van jong-Nederland? Ja, en wij willen het debat hierover openen.    

Je zou bijvoorbeeld aan een landelijk gecoordineerde sponsoractie kunnen denken. Doel (na onderzoek): alle kinderen vanaf tien jaar een computer. In dit geval zou je twee soorten sponsors hebben: materiele sponsors (tegen zeer gereduceerde prijzen hard- en software verkopen) en perso-nele sponsors voor de begeleiding. Onze kinderen moeten namelijk wel les krijgen van een deskundige en een goede methode. Bijkomend voordeel: met begeleiding geef je ook kleine en vooral enthousiaste bedrijven een kans om zich in de kijker te spelen. Geen "Oracle-Aula", maar in EIGEN media (website, bladadvertenties, dm-brieven etc.) kan de onderneming vertellen wat, waarom, met welke personeelsleden, en voor welke aanpak ze heeft gekozen bij dit door haar gesponsorde automatiseringstraject.

[Einde proefballon.]  

Een samenleving waarin kinderen en de toekomst centraal staan, dat is nogal wat anders dan veiligheid.  
Ja, in thematisch opzicht wel. Het verschilt ook van het motto van Paars I: 'werk-werk-werk'. Maar van deze orde moet je het inderdaad zien. Toch dient deze aanpak indirect de bestrijding van het onveiligheidsgevoel. Een goede opleiding bouwt aan het individueel zelfrespect. Iemand die duidelijk heeft wat haar of zijn rol in deze samenleving is/wordt, schaadt minder snel de belangen van een ander.  

Veiligheid wordt vandaag de dag in één adem genoemd met integratie. Hoe denken jullie daarover?   
Voor ons begint dat wederom op school, bij de jongeren. Sterker nog, het is al aan de gang! De afstand en dus ook de problemen tussen allochtonen en autochtonen in het onderwijs zijn - hoewel aanwezig! - kleiner dan in de rest van de samenleving. Ik verbaas mij er nog iedere keer over dat zo weinig wordt gekeken naar de omgang en de acceptatie tussen verschillende bevolkingsgroepen op Nederlandse scholen. Om te beginnen willen wij dat het beklijft, ook na (de) schooltijd dus. De jeugd en dat wat al bereikt is, dat stellen wij centraal.  

Toch is het best gevaarlijk om nu al keihard te werken aan een wereld die in de toekomst ligt. Stel nu dat je op het verkeerde spoor begint?  
Allereerst: wij hebben een visie, en ons beleid is de weg ernaartoe: de strategie. Om het einddoel te bereiken moet je geheel in lijn met de evolutionaire traditie zo goed mogelijk (kunnen) reageren op je omgevingen en op de tijdgeest. We moeten dus niet bang zijn om bij te sturen als de omstandigheden dat vereisen. Of zelfs opnieuw te beginnen.  
Voorts propageren wij een grote mate van (blijvende) interactiviteit met de kiezer. Wat wij willen en kunnen met "open source" (= vrijelijk en kosteloos delen van kennis vooral m.b.v. het internet) en de online democratie zal een ongekende meerwaarde opleveren in het contact tussen politiek en samenleving. Wouter Bos bijvoorbeeld riep bij zijn verkiezing tot PvdA-lijsttrekker dat hij meer de wijken in wilde. Maar waar zie je hem nu tijdens de campagne? Inderdaad, op televisie. Op zich oké, met televisie bereik je een hoop mensen. Nieuwe mensen ook. Maar je moet zorgen dat de kiezers ook wat terug kunnen zeggen. Communicatie works both ways, en nu gaan we dat eens laten zien.  
Even zo belangrijk zijn voor ons de uitvoerende ambtenaren. Ik begrijp niet waarom geen enkele andere politieke partij zich daar eerder openlijk over heeft uitgesproken. Beleidsambtenaren, of ze nu bij een landelijke, lokale of andersoortige dienst werken; bij elkaar zijn zij het geweten, een kennisbank ook, van ons land. Regering- en collegeprogramma's komen en gaan, maar de uitvoerend en adviserend ambtenaar blijft in de meeste gevallen op zijn of haar post. Dit heeft goede en minder goede kanten. Een goed contact met deze grote beroepsgroep als onderdeel van je partijprogramma zien wij als een eerste stap om de communicatiekanalen open te krijgen en te houden. 

Ben je niet bang dat jullie partij of beweging - eenmaal op het pluche - met te simpele oplossingen komt?  
Nee.  

Ehm…?  
Nou, zoals ik al eerder zei, we hebben: a) de partij, met iedereen daarbinnen die zijn of haar specialisatie heeft, b) een enorm potentieel aan sympathisanten, criticasters en andere buitenlui via onze e-media, en c) het goede contact met de ambtenaren. 

Wel, ik heb nu wel zo'n beetje een beeld van de postmoderne politiek waar jij voor staat. Kan je in het kort nog andere thema's aangeven die belangrijk voor jullie zijn?   
Wat het buitenlands beleid betreft willen wij aan de enorme taak beginnen om de Europese landbouwsubsidies en handelsbarrières te slechten. Het is ronduit schandelijk dat bedrijven uit ontwikkelingslanden hun producten niet op onze markt kunnen krijgen. Helemaal schandalig is het dat Europese bedrijven wel hun tweederangsproducten op de Afrikaanse markten kunnen dumpen. Hierdoor kunnen lokale producenten niet eens een rol spelen op de eigen markt. 
Nog mondialer is ons enthousiasme voor het wereldwijd persoonlijk energiebudget. Deze plannen bestaan al op VN-niveau, en behelzen dat elke wereldburger bij geboorte een quotum krijgt in punten van de totale hoeveelheid energie die hij (zij) gedurende zijn leven verbruikt. Ter illustratie: stel gerekend naar de huidige gebruiksmaatstaven zou een gemiddelde Amerikaan 200 punten nodig hebben, een West-Europeaan 150 en iemand uit Centraal-Afrika behoeft nog geen tien punten aan energie gedurende zijn of haar leven. Bij geboorte krijgt iedereen 100 punten, en wie meer nodig heeft "ruilt" met mensen die er (nog) meer dan genoeg hebben. Voor geld, of belangrijker nog, voor technologie en kennis. 
Wat de binnenlandse politiek betreft zijn wij dus erg voor het maken van keuzes in het licht van de toekomst. Ga je uit van een ideale economische situatie waarin wordt gesproken van een jaarlijkse economische groei van  twee tot vier procent, dan zijn er in Nederland geografische grenzen aan de groei. Tenminste, als je over de huidige situatie spreekt. Hoewel het mijn sympathie heeft, zit consuminderen er eenvoudigweg niet in. Dus zullen we op een andere manier naar ruimtelijke ordening moeten kijken. Het is verdedigbaar om de gehele Randstad te ontwikkelen als één grote woon- en werkagglomeratie. Uiteraard met de nodige groenzones, maar het is de vraag of je in het licht van een blijvend florerend Nederland krampachtig vast moet blijven houden aan fenomenen zoals het Groene Hart. Vrijwel iedereen draait mee in het (wereldwijd) systeem. Redeneer hierop verder, dan kan je nergens anders op uitkomen dan dat de Nederlandse Randstad zich ontwikkelt als het Hong Kong van West-Europa.  
Heel belangrijk vinden wij technologische (milieu)innovaties en ook nieuwe visies van landschapsarchitecten bijvoorbeeld. Wij gaan voor zero uitstoot (technologie) en voor integratie van infrastructurele functies (menselijke creativiteit). Je moet daarbij bijvoorbeeld denken aan futuristisch aandoende snelwegetages, maar ook aan een efficiënter gebruik van onze waterwegen (i.t.t. een Betuweroute bijvoorbeeld, alleen is dat niet meer te stoppen - jammer genoeg).  
Wellicht nog controversiëler zijn onze ideeën over de harddrugsproblematiek. Wij pleiten voor een haalbaarheidstudie om op een groot en afgesloten terrein gratis harddrugs te verstrekken. Junk World in andere woorden. Vrije verstrekking, werk- en ontspanningsmogelijkheden, afkickfaciliteiten uiteraard, en dit allemaal in een gebied dat ook een eigen economische functie heeft, maar waar de inwoners/gebruikers niet meer terug kunnen keren naar de reguliere samenleving. Tenzij ze clean blijven. (Een Derde Maasvlakte?) Junk World, niet alleen betaald door de overheid, maar ook door hulporganisaties, verzekeringsmaatschappijen en andere partijen uit het bedrijfsleven die momenteel last van junks hebben.  
Voor de Nederlandse boeren zien wij het somber in met de EU-toetreding van graanschuren zoals Polen en andere, meer rurale Midden- en Oost-Europese landen. Wel zien wij in Nederland ruimte voor nichemarkten als biologisch verantwoorde landbouw. Eerder in de tijd zijn wij voor het zojuist gelanceerde plan om landelijk gelijksoortige agrarische bedrijven te concentreren. Naderhand zijn wij geïnteresseerd in de zogenaamde "veeteeltflats", in slimme vleesvervangers en vooral in het klonen en opkweken van dierlijke onderdelen in plaats van traditionele slachtdierhouderijen. 
Voorts zou een overheid naar ons inzicht veel meer onderzoek en publieke debatten moeten entameren en ondersteunen die op de een of andere manier met het leven in de toekomst hebben te maken. Genetisch gemanipuleerd voedsel bijvoorbeeld. Het kan een uitkomst zijn - rijstbouw in droge gebieden - maar wat zijn de effecten voor de volksgezondheid op lange termijn? Momenteel wordt al een hoop onderzocht, maar dat wordt gedaan door bedrijven en is dus afhankelijk van de eigen - en wereldconjunctuur.  
Tenslotte moet een overheid in onze ogen er niet voor schromen om zich openlijk uit te spreken voor universeel mooie en goede zaken. Waarom zou een landsbestuur zich niet openlijk kunnen identificeren met de schoon- en grootsheid van de natuur? Of met het universum? Concreter: in 1961 lanceerde John F. Kennedy het plan om binnen tien jaar op de Maan te staan. Vervolgens werkte de toenmalige Amerikaanse hightech-industrie meer dan ooit samen om dit doel te bereiken. Iets meer dan acht jaar later keken en luisterden vele wereldburgers naar Neil Armstrong en zijn eerste stappen op een buitenaards hemellichaam. Stel je eens voor dat de huidige ruimtevaartorganisaties c.q. -landen -- NASA, ESA, Rusland, Japan en China(!) -- een gezamenlijke poging zouden ondernemen om een menselijke voet op Mars te zetten. Meer dan ooit zullen de huidige wereldgrootmachten hiervoor moeten samenwerken. Meer dan ooit zullen alle ogen op deze gezamenlijke poging gericht zijn. Meer dan ooit zullen alle wereldburgers zich deelgenoot voelen aan deze menselijke inspanning. Waarom Mars? Wel, nu al kunnen binnen vijftien jaar drie teams van vijf "Marstronauten" op de Rode Planeet worden gezet. Voor 50 miljard US-dollar. Dat is veel geld, maar samenwerken betekent ook samen betalen, en het gaat over een langere periode. Ter illustratie: de jaarlijkse Nederlandse defensieuitgaven bedragen ruim zeven miljard euro. En vergeet niet de revenuen van de economische spinoff. En ben je dan toch bezig bent, reken dan meteen de televisie-, film- en boekrechten erbij. Iets groots neerzetten, het is een kwestie van willen, en ook van willen samenwerken. En volgens mij kan de wereld wel wat opbeurends gebruiken naast al de grote en kleine veiligheidissues. De wereld zal stilstaan, jongeren worden geïnspireerd en geweren verstommen bij de eerste menselijke stap op Mars door iemand van een internationale verkenningsexpeditie. De mensheid staat op de drempel van een nieuw tijdperk. Als we dan toch kunnen kiezen, laten we dat dan zo volledig mogelijk en met oog op de toekomst doen. Voorwaarts Mars, voorwaarts mensheid!